TARİHÇE

Hızlı endüstriyel gelişmeler sonucu artan elektrik enerjisi ihtiyacı yeni enerji nakil hatlarının yapımını zorunlu kılmıştır. Enerji nakil hatlarının düşük maliyetle yapılabilmesi içim çalışan uzmanlar 1900 lü yıllarda, bakımgiderleri hemen hemen sıfır olan beton direklerin kendi ağırlıklarının kabul edilebilecek bir seviyeye düşürüldüğünde enerji nakil hatlarında ekonomik sonuçlar verecek şekilde kullanılabileceğini tespit etmişlerdir. Kare kesitli beton direği hafifletmek için yapılan deneylerden sonra boşluklu ve konik şekilli direk keşfedilmiş ve bu klasik konik şekil çok fazla bir değişikliğe uğramadan günümüze dek gelmiştir. Bu buluş ile hafif ve ekonomik beton direk yapımının ilk adımı atılmıştır.

Santrifüj beton için 1907 yılında Almanya'da Otto Schlosser firması patent almak için ilk başvuruyu yapmıştır. Bu ilk direk fabrikası yaklaşık 12 m. uzunluğunda ve 10,15,20 mm. konikliği olan santrifüj betonarme direklerin üretimine başlamıştır.

Schlosser firması santrifüj makinelerini daha da geliştirerek 1914 yılında Dresden şehrinde, 20.000'in üzerinde AG ve YG direkleri, raylı ulaşım hatları için direkler, aydınlatma direklerinin üretimini yapmıştır.

Santrifüj betonarme direklerle ilgili olarak ilk üretimler ABD' de 1913 yılında , İtalya 'da ise 1920 yılında yapılmıştır. Yine 1925 yılından 1935 yılına kadar İngiltere, Avusturya ve İspanya'da santrifüj betonarme direk üreten fabrikalar kurulmuştur. 1946 yılından itibaren de İsviçre'de üretime başlanmıştır.

Santrifüj betonarme direklerin yapımı ülkemize 1950'lerin ortasında girmiş, ancak tanıtımı ve kabulü oldukça uzun bir zamanı gerektirmiştir. Teknolojisi Almanya'dan alınmıştır.1960'lı yıllarda da tüm ülkede yaygınlaşmaya başlamıştır.

ÜRETİM TEKNOLOJİSİ

Beton direk iskeletini oluşturan ana donatılar St 70 kalitesinde boy demirleri St 34 kalitesinde halkalar ve St 42 kalitesinde, spiral olarak adlandırılan burulma demirlerinden oluşmaktadır. Donatı hazırlanırken topraklama somunu, tırmanma somunu ve sigorta sacı gibi yan teçhizatlar boy demirlere kaynatılmaktadır. Çelik kalıp içerisine yerleştirilen donatı üzerine otomatik beton santralinde hazırlanan C40 kalitesinde ki beton, homojen bir şekilde dökülür. Beton dökümü tamamlanan direkler, santrifüj tezgahında yüksek devirde dödürülerek betonun sıkışması ve ortada boşluk oluşması sağlanır. Santrifüj işlemi tamamlanmış olan direklere buhar kürü ile erken dayanım kazandırılmaktadır. Tip ve performans deneyleri ile titiz bir şekilde kalite kontrolünde geçirilen direkler TS EN 12843' e uygun olup TSE kalite belgelidir.